Σκην: Alejandro Jodorowsky
Εμφανίζονται: Βρόντις Χοδορόφσκι, Πάμελα Φλόρες κ.ά
Να νιώθεις την απόσταση από το παρελθόν
Να προσγειώνεσαι στο σώμα του ενήλικου
Να φέρεις το άχθος των χρόνων της οδύνης
Μα στην καρδιά, να κρατάς το παιδί
Σαν ζωντανό αντίδωρο
Σαν άσπρο καναρίνι
Σαν διαμάντι πολύτιμο
Σαν μια ενάργεια δίχως τοίχους,
με πόρτες και παράθυρα ορθάνοιχτα
να περνά ο άνεμος
Μόνο ο άνεμος
Ο άνεμος και μόνο...
Για να αρχίσουμε ανάποδα, μ' ένα σπόιλερ από την προβολή της επόμενης εβδομάδας, το 1959 ο Γκυ Ντεμπόρ έλεγε για τον κινηματογράφο, «Τι μας νοιάζει εμάς αν θα χειραφετηθεί άλλη μια τέχνη, για να μπορεί κάθε τυχαίος να εκφράζει χαρωπά τη δουλικότητά του; Το μόνο ενδιαφέρον εγχείρημα είναι η χειραφέτηση της καθημερινής ζωής». Όμως την ίδια εποχή στο Παρίσι ολοκλήρωνε τη μαθητεία του ένας Χιλιανός, που μετέτρεψε όλη την τέχνη του σε Ζωή κι όλη τη ζωή του σε Τέχνη. Το σύνολο του έργου του θα μπορούσε να ειδωθεί σαν ένσταση, τουλάχιστον, ότι αυτή η θεώρηση του κινηματογράφου ίσως ήταν περιορισμένη.
Ο Αλεχάνδρο Χοδορόβσκυ γεννήθηκε το 1929 στην κωμόπολη Τοκοπίγια, γόνος εβραίων από την Ουκρανία. Μεγαλώνοντας ως ξένος, βρήκε διέξοδο στο διάβασμα, στην εσωτερικότητα και στη φαντασία. Έφηβος στο Σαντιάγκο, άρχισε σπουδές φιλοσοφίας και ψυχολογίας και καταπιάστηκε με τον αναρχισμό, αλλά παράτησε τη σχολή για να γίνει κλόουν και μίμος. Στα 18 του είχε φτιάξει δικό του θίασο και στα 24 έφυγε μόνος για το Παρίσι.
Εκεί έγινε συμφοιτητής του Μαρσέλ Μαρσώ και σύντομα έγραφε σκετς γι' αυτόν. Όμως τα ενδιαφέροντά του ήταν ευρύτερα και το 1957 κέρδισε το θαυμασμό του Κοκτώ για τη μικρού μήκους ταινία Τα Μεταθέσιμα Κεφάλια, με βάση μια νουβέλα του Τόμας Μανν. Το 1960 εγκαταστάθηκε στην Πόλη του Μεξικού, αλλά πήγαινε συχνά στο Παρίσι, όπου το 1962 «ίδρυσε» με τον Φρανθίσκο Αρραμπάλ και με τον Ρολάν Τοπόρ το «Πανικό Κίνημα», εμπνευσμένο από τον Πάνα και από τις ιδέες που οδήγησαν στο θέατρο του παραλόγου. Από αυτή την περίοδο ας κρατήσουμε ότι οι Πανικοί χλεύαζαν όποιον τους έπαιρνε στα σοβαρά - και ο Χοδορόβσκυ ως σήμερα τρολάρει στις ταινίες του εχθρούς και φίλους που τον βλέπουν μονοδιάστατα.Στο Μεξικό παρουσίασε τα κόμικ Anibal 5 και Πανικοί Θρύλοι, ενώ ετοίμαζε την ταινία Φάντο και Λις, που προκάλεσε επεισόδια στην πρώτη προβολή της το 1968 και τελικά απαγορεύτηκε. Παράλληλα, έχοντας ασχοληθεί ήδη με τους γηγενείς σαμάνους και με τους αλχημιστές, γνώρισε τον Ιάπωνα μοναχό Έτζο Τάκτα και το ζεν. Την εποχή που ο Τιμ Λήρυ μιλούσε για τη διεύρυνση της συνείδησης μέσω των ψυχεδελικών και που ο Τέρενς ΜακΚέννα ξεκινούσε για την Αμαζονία, ο Χοδορόβσκυ μυήθηκε από τον Βολιβιανό Όσκαρ Ιτσάσο και θέλησε να επιφέρει το ίδιο βίωμα μέσω της οθόνης. Με ελάχιστα μέσα ολοκλήρωσε το παραληρηματικό El Topo (O Τυφλοπόντικας), ένα γουέστερν γεμάτο αναφορές στη μεταφυσική και στο μύθο της Ανάστασης. «Όταν δημιουργείς μια ψυχεδελική ταινία», έλεγε, «ο σκοπός δεν είναι να δείξεις τα οράματα εκείνου που παίρνει το χάπι, αλλά να φτιάξεις το χάπι».
Το El Topo παιζόταν επί μήνες μεταμεσονύκτια στη Νέα Υόρκη, και ο Τζων Λέννον έπεισε τον διευθυντή της εταιρείας των Beatles να βάλει 1 εκ. δολάρια στην επόμενη ταινία του. Το Ιερό Βουνό (1973) προεκτείνει ακόμη πιο πέρα το μεταφυσικό τριπ, καθώς οι πρωταγωνιστές έχουν στόχο να διώξουν τον Θεό και να γίνουν αθάνατοι. Όμως για ορισμένους, η ταινία αποτελεί βιωματική εφαρμογή του ψυχοσαμανισμού, μιας θεραπευτικής πρακτικής που εισηγήθηκε ο Χοδορόβσκυ, η οποία καλεί το άτομο να εμπλακεί σε συμβολικές πράξεις/καταστάσεις, προκειμένου να επιλύσει τις μη λογικές, εσωτερικές αντινομίες του.
Λίγο μετά, ο σκηνοθέτης ήρθε σε ρήξη με τον παραγωγό (γιατί αρνήθηκε πεισματικά να γυρίσει την Ιστορία της Ο), και οι δύο αυτές ταινίες θα έμεναν πάνω από 30 χρόνια εκτός επίσημης κυκλοφορίας. Το 1975 ο Χοδορόβσκυ προσπάθησε να μεταφέρει στον κινηματογράφο το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας Ντιουν, με τον Σαλβαδόρ Νταλί στο ρόλο του Σαντάμ Δ' και με τον Όρσον Γουέλλς ως Χαρκόννεν. Τη μουσική θα έγραφαν οι Pink Floyd, οι Magma και ο Στοκχάουζεν, ενώ τη σκηνογραφία είχαν αναλάβει ο Χ.Ρ. Γκίγκερ και ο Μέμπιους. Ήταν ένα επικό εγχείρημα που απέτυχε (εξιστορείται διεξοδικά στο ντοκυμαντέρ Jodorowsky's Dune του Φρανκ Πάβιτς), και ο σκηνοθέτης αποσύρθηκε από τα πλατώ, με εξαίρεση το απλοϊκό Tusk (Χαυλιόδοντας, 1980) που ίσως το ανέλαβε για την ευκαιρία να βρεθεί στην Ινδία. Στράφηκε στα κόμικ και παρουσίασε τις θρυλικές τριλογίες Ινκάλ (με εικονογράφηση Μέμπιους) και Μεταβαρόνοι (με τον Χουάν Χιμένες).Στη μεγάλη οθόνη επανήλθε το 1989, με το φαντασμαγορικό Santa Sangre, την πρώτη βατή ταινία του, που όμως ενσωματώνει ακέραιη την ποιητική του, ανακατεύοντας μαεστρικά τους κώδικες της «υψηλής» αισθητικής με τον λαϊκό σουρεαλισμό του Μεξικού. Μπορεί οι λέξεις παιδικά ψυχικά τραύματα, αίμα, φρίκη, πάθος, θάνατος, έρωτας, τρέλα να είναι κλισέ και αδρανοποιημένες, αλλά εδώ ξαναποκτούν υπόσταση, χάρη στο γνήσιο συναίσθημα. Ήταν αρκετό για να του ανοίξει τις πόρτες του Χόλλυγουντ, όμως τις έκλεισε πάλι ο ίδιος, όταν αποκήρυξε δημόσια την επόμενη ταινία του (The Rainbow Thief) για τις παρεμβάσεις που δέχτηκε.
Για την ταινία
Ο Χορός της Πραγματικότητας προβλήθηκε το 2013. Αν και αντλεί από τα βιώματά του, δεν είναι αυτοβιογραφία, αλλά μάλλον ανάπλαση της παιδικής ηλικίας και των μύθων που αυτή κατασκευάζει. Με την καρδιά παιδιού, που αγαπά κι ας μην αγαπιέται, αναπολεί δραματικά όσα έζησε, ως άτομο και ως μέλος οικογένειας, κοινότητας, χώρας. Αισθάνεται πως χάρη στις εμπειρίες αυτές, καλές ή κακές, είναι ικανός στα 84 για ένα έργο-παιχνίδι, που μαγεύει, σοκάρει, συγκινεί, αλλά και προβοκάρει ανελέητα τις ευαισθησίες του θεατή. Κι αν ο χρόνος για τον Αλεχανδρίτο είναι σαν να μην κυλάει, αφού δεν μεγαλώνει, αιτία ίσως είναι ότι ο Χοδορόβσκυ κράτησε πάντα ζωντανό το παιδί μέσα του - βλέπει με δέος και μεταδίδει δέος. Το πόσο ταύτισε τη ζωή με την τέχνη είναι ορατό όχι μόνο στα ίδια στα έργα του, αλλά και στο πώς ο άμεσος κύκλος του εμπλέκεται ενεργά στις ταινίες του και κάνει πράξη στη ζωή τις ιδέες του: το όραμά του έγινε κοινή πραγματικότητα για το περιβάλλον του. Και επειδή το παιδί μέσα του έχει ακόμη κέφι για παιχνίδι, το 2016 γύρισε τη συνέχεια, με τίτλο Ποίηση Χωρίς Τέλος (Poesia Sin Fin).
...Και δίνει μια άλλη γνώμη για τον κινηματογράφο: «Για μένα είναι ιερός, πρέπει να υπηρετεί κάποιο σκοπό, να μας ανοίγει τη συνείδηση, να μας ενώνει, για να σώσουμε τον κόσμο. Βέβαια, δεν μπορούμε να σώσουμε τον κόσμο. Αλλά μπορούμε να αρχίσουμε να τον σώζουμε».
No comments:
Post a Comment