Σκην: Stanley Nelson
Εμφανίζονται: Χιούυ Νιούτον, Μπόμπυ Σηλ,
Έλντριτζ Κλήβερ, Φρεντ Χάμπτον κ.ά
Η επίθεσή μας ήταν ενάντια στο σουπρεματισμό
των λευκών, αλλά κι ενάντια στον καπιταλισμό.
Πιστεύαμε ότι ο καπιταλισμός δημιουργούσε
μια εργατική τάξη που διατηρούνταν
σε απόλυτη ανέχεια. Κι αυτό ήταν λάθος.
Οπότε πήραμε τη θέση, ότι για να ελευθερωθούμε,
το σύστημα αυτό έπρεπε να καταλυθεί.
Δε γινόταν να είμαστε ελεύθεροι μέσα
στο σύστημα που μας καταπίεζε.
Περίπου 80 χρόνια μετά την κατάργηση της δουλείας στις ΗΠΑ (1865), ένα μικρό ποσοστό μαύρων είχαν καταφέρει να αφομοιωθούν και να νέμοται τα οφέλη των λευκών στα αντίστοιχα κοινωνικά στρώματα. Όμως ακόμη κι αυτοί υφίσταντο τις συνέπειες του φυλετικού διαχωρισμού, που ήταν βέβαια πιο βαριές για όσους είχαν να μάχονται και τη φτώχεια.
Οι πολλοί μαύροι φαντάροι που γύρισαν από τον Β' Παγκόσμιο, έφεραν μαζί τους το πνεύμα του νικητή. Και καθώς τον ίδιο καιρό τα παιδιά των προνομιούχων σπούδαζαν, δημιουργήθηκε μια γενιά ικανή να θέτει αιτήματα αλλά και με το σθένος να τα υποστηρίζει. Σε όλη τη δεκαετία του '50 το κίνημα για την άρση των φυλετικών διακρίσεων αποκτούσε ολοένα και πιο έντονη δυναμική, μέσα από εκτενείς δράσεις κοινωνικής ανυπακοής. Στον αντίποδα, ωστόσο, υπήρχε βίαιη αντίδραση -λυντσαρίσματα, δολοφονίες- από λευκούς σουπρεματιστές. Η όξυνση έφερνε εκρήξεις, όπως οι μεγάλες ταραχές στο Χάρλεμ (1964) και στο Γουάττς (Λος Άντζελες 1965).
Εμβληματική μορφή του κινήματος ήταν ο χαρισματικός Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, αλλά η φιλειρηνική προσέγγισή του ωθούσε σε άλλες τάσεις όποιον είχε πιο μαχητικό προφίλ. Η πιο ξεχωριστή από εκείνες ήταν οι Μαύροι Μουσουλμάνοι, υπέρμαχοι ενός ακραίου «μαύρου εθνικισμού». Από αυτούς αναδείχτηκε ο Μάλκολμ Χ, που, αν και σύντομα αποχώρησε, διατήρησε την ελκυστική γι' αρκετούς πολεμική του.
Το 1965 ψηφίστηκε ο πρώτος νόμος που καταργούσε τις διακρισεις βάσει φυλής, θρησκείας, φύλου κ.λπ.. Όμως την ίδια χρονιά ο Μάλκολμ Χ δολοφονήθηκε (από πρώην ομοϊδεάτες του, αλλά η υπόθεση έχει σκοτεινά σημεία). Σαν σε απάντηση, το 1966 στο Όκλαντ, ο νεαρός δικηγόρος Χιούυ Νιούτον κι ο εργάτης Μπόμπυ Σηλ ίδρυσαν το "Κόμμα Μαύρων Πανθήρων υπέρ της Αυτοάμυνας".Η ταινία σχεδόν παραλείπει τα προηγούμενα, γιατί η ιστορία του Κ.Μ.Π. είναι ήδη πολύ πυκνή για να χωρέσει σ΄ ένα δίωρο. Όμως με πολλά πλάνα αρχείου, οπτικοποιεί τη μαύρη εμπειρία κι εξηγεί τις ανάγκες που έδωσαν ευρεία απήχηση σε μια τόσο αγωνιστική οργάνωση.Η αρχή έγινε όταν ο Νιούτον, μελετώντας τη νομοθεσία, διαπίστωσε ότι επέτρεπε, υπό κάποιους όρους την οπλοφορία. Έτσι, οι Μαύροι Οι Μαύροι Πάνθηρες αγόρασαν δυο καραμπίνες (πουλώντας το Κόκκινο Βιβλιαράκι σε φοιτητές) και οργάνωσαν περιπόλους στις μαύρες γειτονιές, επαγρυπνώντας για περιστατικά αστυνομικής βίας. Σύντομα, κατέληξαν σε μία στολή -μαύρο παντελόνι, δερμάτινο μπουφάν και μαύρος μπερές- και καλλιέργησαν την εικόνα στρατού.
Η πρώτη εντυπωσιακή εμφάνιση έγινε σύντομα, όταν 26 ένοπλοι διέκοψαν τις εργασίες της Βουλής της Καλιφόρνιας, προκαλώντας σάλο στα ΜΜΕ. Όμως το FBI έλαβε τα μέτρα του και, Αύγουστο του 1967, εγκαινίασε την COINTELPRO, με στόχο να υπονομεύσει, με οποιοδήποτε μέσο, κάθε μορφή ακτιβισμού, λευκών και μαύρων.
Στα τέλη Οκτωβρίου 1967 ο Νιούτον καταδικάστηκε για φόνο αστυνομικού, αλλά το ΚΜΠ δεν κάμφθηκε. Αντίθετα, με την εκστρατεία «Λευτεριά στον Χιούυ» κέρδισε νέα μέλη. Όταν το 1968 δολοφονήθηκε κι ο Μ.Λ. Κινγκ, τα παραρτήματα άρχισαν να ξεφυτρώνουν παντού στις ΗΠΑ.
Από νωρίς ήταν ορατή η παρουσία αντιμαχόμενων ομάδων. Κάποιοι ζητούσαν την άμεση βελτίωση των συνθηκών ζωής με κοινωνικές δράσεις - πρόγευμα στα παιδιά, προγράμματα υγείας κ.ο.κ.. Άλλοι, όπως ο Έλντριτζ Κλήβερ, απαιτούσαν προσήλωση σε ρητά αντικαπιταλιστική κατεύθυνση. Και σαν να μην αρκούσε η εγγενής διαμάχη, το FBI φύτευε προβοκάτορες και χαφιέδες που έκαναν ακόμη πιο περίπλοκη την κατάσταση. Έτσι, ως το 1970, αρκετά ηγετικά στελέχη είχαν δολοφονηθεί ή φυλακιστεί με διάφορα προσχήματα, και ο Κλήβερ αναγκάστηκε να διαφύγει στην Αλγερία.Όμως ήδη, στα λίγα αυτά χρόνια είχε επέλθει με την επιρροή του Κ.Μ.Π. ριζική μεταβολή στη μαύρη συνείδηση, ορατή σε κάθε τομέα της καθημερινότητας. Επίσης, άλλαξε και η θέση των μαύρων γυναικών (που αποτελούσαν >50% των μελών). Ωστόσο, οι δυσκολίες πλήθαιναν, και η ρήξη Νιούτον-Κλήβερ έφερε διχασμό, μαζικές αποχωρήσεις, και τελικά την παρακμή.
Ο σκηνοθέτης αφήνει τα πρόσωπα να μιλούν όχι μόνο για τις εμπειρίες αλλά και για τις πολιτικές θέσεις τους. Το Κ.Μ.Π. αναδεικνύεται ως οργάνωση με συμπαγές θεωρητικό υπόβαθρο, έστω κι αν προπαγάνδα της COINTELPRO θέλησε να το δυσφημίσει, αξιοποιώντας και τα μετέπειτα δραματικά γεγονότα της ζωής του Νιούτον. Όλοι, ανεξάρτητα από τις διαφωνίες τους ή και από την κατάληξη, είναι περήφανοι για τη συμμετοχή τους. Και στο βαθμό που μια ταινία μπορεί να συνοψίσει ένα τόσο σύνθετο φαινόμενο, ο Νέλσον το πετυχαίνει, με μια γρήγορη, πυκνή και μοντέρνα αφήγηση, που καλύπτει συναρπαστικά όλα τα κομβικά σημεία.
Για τον σκηνοθέτη:
Γεννημένος το 1951, ο ντοκυμαντερίστας Στάνλεϋ Νέλσον ασχολείται εκτενώς, αλλά όχι αποκλειστικά, με θέματα της μαύρης κοινότητας. Μαθήτευσε πολλά χρόνια κοντά στον Γουίλλιαμ Γκρηβς και γύρισε την πρώτη του ταινία μόλις το 1989, με θέμα την ακτιβίστρια και πρώτη αυτοδημιούργητη μαύρη εκατομμυριούχο Σι Τζέι Γουόκερ. Έχει υπογράψει εξαιρετικές ταινίες τεκμηρίωσης για ιστορικά φαινόμενα ή πρόσωπα, με πιο ξεχωριστές τις The Black Press: Soldiers Without Swords (1999), Marcus Garvey: Look for Me in the Whirlwind (2000), The Murder of Emmett Till (2003) και Freedom Riders (2010). Όμως, κατά παράδοξο ίσως τρόπο, οι πιο συγκλονιστικές ταινίες του αφορούν σε θέματα εξωτερικά προς την κοινότητά του. Είναι το 7,5 ωρών We Shall Remain (σε πέντε μέρη, 2009), με θέμα τους Ινδιάνους της Βόρειας Αμερικής από το 17ο αι. ως σήμερα, και κυρίως το Jonestown: The Life and Death of Peoples Temple (2006), σχετικά με τον ιεροκήρυκα Τζιμ Τζόουνς, που ώθησε τελικά 900 ανθρώπους σε μαζική αυτοκτονία. Ο Νέλσον, επίσης, έχει ιδρύσει την εταιρεία Firelight Media που προσφέρει εκπαίδευση και τεχνική υποστήριξη σε εκκολαπτόμενους ντοκυμαντερίστες.
